ଉତ୍କଳ ଦିବସ, ଯାହାକୁ ଓଡ଼ିଶା ଦିବସ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ, ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖରେ ଏହା ପାଳିତ ହୁଏ। ଏହି ଦିନଟି ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ଗଠନର ସ୍ମୃତିଚାରଣ କରେ।
ଉତ୍କଳ ଦିବସର ଐତିହାସିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି
ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶା ଭାବରେ ପରିଚିତ ଅଞ୍ଚଳଟି ପ୍ରାଚୀନ କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟର ଅଂଶ ଥିଲା। ଏହାକୁ ୨୬୧ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବରେ ମଗଧର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମୌର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ରାଜା ଅଶୋକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସଂଲଗ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ରାଜା ଖାରବେଳ ମଗଧକୁ ପରାସ୍ତ କରି କଳିଙ୍ଗର ଶାସନ ଅକ୍ତିଆର କରିଥିଲେ।
ଓଡ଼ିଶାର ଶେଷ ହିନ୍ଦୁ ଶାସକ ଗଜପତି ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ୧୫୭୬ ମସିହାରେ ମୋଗଲମାନେ ଓଡ଼ିଶାର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ଦଖଲ କରିଥିଲେ। ତଥାପି, ୧୭୦୦ ଦଶକର ମଧ୍ୟଭାଗରେ, ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳର କିଛି ଅଂଶ ମରାଠାମାନଙ୍କ ହାତରେ ପଡ଼ିଥିଲା। କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଓଡ଼ିଶାର ଦକ୍ଷିଣ ଅଂଶକୁ ପୃଥକ କରି ଏହାର ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି ସହିତ ମିଶ୍ରଣ କରିଥିଲା।
ଶେଷରେ, ୧ ଏପ୍ରିଲ୍, ୧୯୩୬ରେ, ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ବିହାରକୁ ନେଇ ଏକ ପୃଥକ ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପୂର୍ବତନ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରୁ କୋରାପୁଟ ଏବଂ ଗଞ୍ଜାମକୁ ଯୋଡା ଯାଇଥିଲା। ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନର ଓଡ଼ିଶା ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ରାଜ୍ୟର ଜନ୍ମକୁ ଚିହ୍ନିତ କରିଥିଲା।
ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ
ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଅଧୀନରେ ଭାଷାଗତ ରେଖା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ ଦୀର୍ଘ ଏବଂ କଷ୍ଟକର ଥିଲା, ଯାହା ତିନି ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଚାଲିଥିଲା। ଶେଷରେ ୧୯୩୬ ମସିହାରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଗଠନ ସହିତ ଏହି ପ୍ରୟାସ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ସଂଘର୍ଷରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ, ମଧୁସୂଦନ ଦାସ, ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି, ରାଧାନାଥ ରାୟ ଏବଂ ଆହୁରି ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସାମିଲ ଥିଲେ।
ଏହି ସଂଘର୍ଷର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ଉତ୍କଳ ସମ୍ମିଳନୀ, ଯାହା ୧୯୦୩ ମସିହାରେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏକ ସଂଗଠନ ଥିଲା। ନୂତନ ଭାବରେ ଗଠିତ ପ୍ରଦେଶରେ ଛଅଟି ଜିଲ୍ଲା ଥିଲା: କଟକ, ବାଲେଶ୍ୱର, ପୁରୀ, କୋରାପୁଟ, ଗଞ୍ଜାମ ଏବଂ ସମ୍ବଲପୁର। ପ୍ରାଦେଶିକ ରାଜଧାନୀ ଥିଲା କଟକ।
ଉତ୍କଳ ଦିବସର ମହତ୍ତ୍ୱ
ଉତ୍କଳ ଦିବସ ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ଦିନଟି କାହିଁକି ଏତେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତାହାର କାରଣ ବିଷୟରେ:
ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷକୁ ସ୍ମରଣ କରିବା: ଓଡ଼ିଶାର ଗଠନ ବର୍ଷ ବର୍ଷର ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକଙ୍କ ଅସଂଖ୍ୟ ବଳିଦାନର ପରିଣାମ ଥିଲା। ଉତ୍କଳ ଦିବସ ହେଉଛି ଏହି ସଂଘର୍ଷଗୁଡ଼ିକୁ ମନେ ପକାଇବା ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଲଢ଼ିଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଦେବାର ଏକ ଦିନ।
ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଳନ: ଉତ୍କଳ ଦିବସ ହେଉଛି ରାଜ୍ୟ ସାରା ଆନନ୍ଦର ଉତ୍ସବର ଏକ ଦିନ। ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଳ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ହେବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଅନନ୍ୟ ପରିଚୟକୁ ପାଳନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦିଏ।
ଏକତା ବୃଦ୍ଧି: ଉତ୍କଳ ଦିବସରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆୟୋଜିତ ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରାଜ୍ୟର ସଂସ୍କୃତିର ଉତ୍ସବ ପାଳନରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥାଏ। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ରାଜ୍ୟର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଏବଂ ଏକତାର ଭାବନାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ।
Comments are closed.